การเตรียมตัวก่อนจัดฟัน และการดูแลหลังจัดฟัน ควรทำอย่างไร?

การจัดฟันไม่ใช่แค่เรื่องของความสวยงาม แต่ยังเป็นการแก้ไขปัญหาฟันซ้อน ฟันเก ฟันยื่น หรือการสบฟันที่ผิดปกติ ซึ่งอาจส่งผลต่อการเคี้ยวอาหาร การพูด หรือแม้กระทั่งสุขภาพช่องปากโดยรวม การเตรียมตัวก่อนจัดฟัน และการดูแลหลังจัดฟันจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ไม่ควรมองข้าม

✅ การเตรียมตัวก่อนจัดฟัน

ก่อนเข้าสู่กระบวนการจัดฟัน คนไข้ควรเตรียมตัวให้พร้อมทั้งในด้านร่างกายและจิตใจ โดยมีขั้นตอนสำคัญดังนี้:

1. ตรวจสุขภาพฟันเบื้องต้นกับทันตแพทย์เฉพาะทางจัดฟัน

• ตรวจสอบสภาพฟันโดยรวม เช่น ฟันซ้อน ฟันเก ฟันยื่น หรือฟันสบไม่พอดี
• พิจารณาว่าจำเป็นต้องจัดฟันหรือไม่ และเลือกประเภทของการจัดฟันที่เหมาะสม เช่น จัดฟันโลหะ จัดฟันใส Invisalign ฯลฯ

2. ตรวจสภาพรากฟันและเคลียร์ช่องปาก

• ตรวจดูว่ารากฟันแข็งแรงพอสำหรับการจัดฟันหรือไม่
• หากมีปัญหาในช่องปาก เช่น ฟันผุ เหงือกอักเสบ หรือฟันคุด ต้องรักษาให้หายก่อน
• อาจต้องถอนฟันบางซี่เพื่อให้เกิดพื้นที่ในการจัดฟัน

3. พิมพ์ฟันและเอกซเรย์

• พิมพ์ฟันเพื่อใช้ในการวางแผนการรักษา
• เอกซเรย์เพื่อดูตำแหน่งรากฟันและกระดูกขากรรไกร
• ข้อมูลทั้งหมดจะถูกนำไปใช้ในการออกแบบแนวทางการจัดฟันเฉพาะบุคคล

✅ การดูแลตัวเองระหว่างจัดฟัน

ระหว่างอยู่ในกระบวนการจัดฟัน ซึ่งอาจใช้เวลานานตั้งแต่ 1.5 – 3 ปี การดูแลรักษาฟันให้สะอาดและมีสุขภาพดี เป็นสิ่งสำคัญไม่แพ้ขั้นตอนการรักษา เพราะหากละเลยอาจทำให้เกิดปัญหาฟันผุ เหงือกอักเสบ หรือกลิ่นปาก และยังอาจส่งผลให้ระยะเวลาการจัดฟันยืดนานขึ้น

1. แปรงฟันอย่างถูกวิธีและสม่ำเสมอ

• แปรงฟันทุกครั้งหลังรับประทานอาหาร โดยใช้ แปรงสีฟันสำหรับคนจัดฟัน หรือ แปรงหัวเล็ก เพื่อเข้าถึงบริเวณรอบ ๆ เครื่องมือจัดฟัน
• ใช้ยาสีฟันที่มี ฟลูออไรด์ เพื่อป้องกันฟันผุ
• หลีกเลี่ยงการแปรงแรงเกินไป เพราะอาจทำให้เครื่องมือหลุดหรือขยับผิดตำแหน่ง

2. ใช้ไหมขัดฟันและแปรงซอกฟันร่วมด้วย

• ใช้ ไหมขัดฟันสำหรับคนจัดฟัน หรือ แปรงซอกฟัน (Interdental brush) เพื่อทำความสะอาดคราบอาหารที่ติดตามลวดจัดฟัน
• ช่วยลดการสะสมของแบคทีเรีย ซึ่งเป็นสาเหตุของฟันผุและเหงือกอักเสบ
  
  

3. หลีกเลี่ยงอาหารแข็ง เหนียว หรือเหนียวหนึบ

• งดอาหารจำพวกข้าวเหนียว ลูกอมเหนียวๆ ถั่วแข็ง น้ำแข็ง หรือผลไม้ดิบแข็ง ๆ
• เพราะอาจทำให้เครื่องมือจัดฟันหลุดเสียหาย หรือทำให้ฟันขยับผิดทิศทาง
  
  

4. หากรู้สึกเจ็บ ควรแจ้งทันตแพทย์

• อาการเจ็บหลังการปรับลวดจัดฟันในช่วง 1–3 วันแรกถือเป็นเรื่องปกติ
• หากมีอาการเจ็บผิดปกติ เช่น ลวดทิ่มเหงือก แผลในปาก หรือเครื่องมือหลุด ควรรีบกลับไปพบทันตแพทย์ทันที
• ทันตแพทย์อาจแนะนำ แว็กซ์จัดฟัน เพื่อป้องกันการเสียดสีบริเวณที่ระคายเคือง
  
  

5. เข้าพบทันตแพทย์ตามนัดอย่างสม่ำเสมอ

• โดยทั่วไปต้องมาปรับลวดทุก 4–6 สัปดาห์
• เพื่อให้ทันตแพทย์ประเมินผลการเคลื่อนตัวของฟัน และปรับเครื่องมือให้เหมาะสมกับแผนการรักษา
• การขาดนัดบ่อย ๆ อาจทำให้ระยะเวลาการจัดฟันยาวนานขึ้น

✅ การดูแลหลังจัดฟัน (หลังถอดเครื่องมือจัดฟัน)

หลังจากที่การจัดฟันเสร็จสมบูรณ์และถอดเครื่องมือออกแล้ว การดูแลต่อเนื่องเป็นสิ่งที่จำเป็นอย่างมากเพื่อรักษาผลลัพธ์ให้คงอยู่ยาวนาน

1. ใส่รีเทนเนอร์ตามคำแนะนำของทันตแพทย์

• รีเทนเนอร์มีหน้าที่คงสภาพของฟันไม่ให้เคลื่อนที่กลับไปตำแหน่งเดิม
• ต้องใส่ตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด โดยเฉพาะช่วง 6 เดือนแรกหลังถอดเครื่องมือ
  
  

2. หลีกเลี่ยงอาหารแข็ง เหนียว และยากต่อการเคี้ยว

• เช่น ข้าวเหนียว ถั่วแข็ง หรือเนื้อเหนียว
• เพื่อป้องกันแรงกดบนฟันที่เพิ่งจัดเสร็จ ซึ่งยังไม่แข็งแรงดีนัก
  
  

3. ใส่ใจเรื่องความสะอาดในช่องปาก

• แปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง โดยใช้ยาสีฟันที่มีฟลูออไรด์
• ใช้ไหมขัดฟันหรือแปรงซอกฟัน เพื่อขจัดคราบที่ติดตามร่องฟัน
• พกแปรงสีฟันติดตัว แปรงทุกครั้งหลังอาหาร
  
  

4. ตรวจสุขภาพฟันทุก 6 เดือน

• ขูดหินปูน
• ตรวจหาฟันผุ หรือปัญหาสุขภาพช่องปากอื่น ๆ
• ขอคำแนะนำเพิ่มเติมจากทันตแพทย์ในการดูแลรีเทนเนอร์และฟันหลังจัดเสร็จ

การจัดฟันเป็นกระบวนการที่ต้องอาศัยการวางแผนและการดูแลอย่างใกล้ชิด เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีและปลอดภัยที่สุด โดย ก่อนจัดฟัน ควรเริ่มจากการพบทันตแพทย์เฉพาะทางเพื่อตรวจวินิจฉัยสภาพฟัน พิมพ์ฟัน และเอกซเรย์ เพื่อประเมินความพร้อม หากมีปัญหา เช่น ฟันผุ เหงือกอักเสบ หรือฟันคุด ควรได้รับการรักษาและเคลียร์ช่องปากก่อนใส่เครื่องมือจัดฟัน

หลังจากเริ่มจัดฟันแล้ว การดูแลช่องปากเป็นสิ่งสำคัญมาก ผู้ป่วยควรแปรงฟันให้สะอาดหลังอาหารทุกมื้อ ใช้ไหมขัดฟันร่วมด้วย เลือกทานอาหารอ่อน หลีกเลี่ยงของแข็งหรือเหนียวที่จะทำให้เครื่องมือหลุด และต้องมาพบทันตแพทย์ตามนัดทุกครั้ง เพื่อปรับเครื่องมือให้เหมาะสม

หากกำลังวางแผนจะจัดฟัน หรืออยากปรึกษาทางเลือกที่เหมาะสมกับตัวเอง ขอแนะนำให้เริ่มจากการพบผู้เชี่ยวชาญที่คุณวางใจได้ที่ เพ็ชราคลินิก